Τι είναι τα όρια;
Τα όρια τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά, είναι ο χώρος μέσα στον οποίο επιτρέπουμε στους άλλους να μας πλησιάσουν, τόσο με φυσικό τρόπο (πχ. Μην με αγγίζεις) όσο και με συναισθηματικό (μην μου φωνάζεις).
Είναι ένα νοητό πλαίσιο που χωροτάσει τις συμπεριφορές που αποδεχόμαστε από τους άλλους ανθρώπους.
Γιατί χρειαζόμαστε υγιή όρια;
Το να βάζουμε όρια στους άλλους, είναι ένδειξη αυτο-προστασίας, αυτο-φροντίδας, αγάπης εαυτού. Τα όρια μας βοηθούν να καθορίσουμε σαφείς οδηγίες για το πώς επιθυμούμε να μας συμπεριφέρονται οι άλλοι άνθρωποι. Γνωστοποιούμε δηλαδή στους άλλους, ποιές συμπεριφορές αποδεχόμαστε και ποιες όχι. Μέσω των ορίων που θέτουμε, ενισχύουμε την αίσθηση μας για ασφάλεια και σεβασμό, έχοντας ως γνώμονα τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Οι μαθητές καθορίζοντας τα όριά τους, καταφέρνουν να προστατευτούν από το στρες και την εξάντληση. Επιπλέον τα όρια βοηθούν επίσης και στην πρόληψη τόσο συναισθηματικών όσο και οικονομικών επιβαρύνσεων. Οι γονείς θέτουν τα όρια στα παιδιά τους με τρόπο που να ενισχύει την ομαλή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη, αλλά παράλληλα, να αναδείξουν την παιδαγωγική τους σημασία εφόρου ζωής.
Πώς θέτουμε όρια;
Βήμα 1: Υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι "Aξίζουμε να μας φέρονται με σεβασμό".
Βήμα 2: Αναστοχαζόμαστε τα όρια που ήδη υπάρχουν στις σχέσεις μας.
Βήμα 3: Αναλογιζόμαστε ότι τα όρια μεταξύ φίλων, οικογένειας ή συναδέλφων διαφέρουν. Τί ακριβώς είναι αυτό που χρειαζόμαστε; ποιές είναι οι ανάγκες μας; αναγνωρίζουμε ποιά είναι τα όρια που θα θέσουμε.
Βήμα 4: Πάντα σεβόμενοι τα όρια των άλλων, επικοινωνούμε και τα δικά μας όρια.
Ποιοι είναι οι τρόποι να δημιουργήσουμε υγιή όρια με τους γύρω μας;
Οι υγιείς σχέσεις έχουν προϋπόθεση ότι τα άτομα μπορούν να διατηρούν την προσωπική τους ακεραιότητα, και έχουν τον χώρο να εκφράζονται ελεύθερα και να είναι ο εαυτός τους. Παρόλο που στην πλειοψηφία τους, οι άνθρωποι θα σέβονται τα όριά μας, και θα περιμένουν συνεπως κι εκείνοι από εμάς να πράξουμε το ίδιο, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που δεν το αντιλαμβάνονται. Εδώ έρχεται η παράβαση των ορίων μας, όπου διαταράσσεται κάθε φορά που κάποιος θέτει τις δικές τους ανάγκες πάνω από τις δικές μας.
Πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν κάποιος έχει ξεπεράσει τα όριά μας;
Λεκτική, ψυχολογική, συναισθηματική, σωματική, ηθική και πνευματική παραβίαση ορίων:
- Λεκτική: Nα μην μας επιτρέπουν να μιλήσουμε ή να ακουστούμε, να μας υποτιμούν, να μας κουτσομπολεύουν, να υψώνουν την φωνή τους, να φωνάζουν κα.
- Ψυχολογική / Συναισθηματική: Eξευτελισμός, ψέμα, κριτική, χρήση όσων τους έχουμε πει εμπιστευτικά εναντίων μας, χειραγώγηση, προσπάθεια να μας κάνουν να αισθανθούμε ένοχοι, υπεύθυνοι για μια κατάσταση, να μας ντροπιάζουν, να μας εκβιάζουν, να μας ειρωνεύονται, να καταπατούν την αίσθηση του εαυτού και της αυτοεκτίμησής μας, κα.
- Σωματική: Mετακίνηση στον προσωπικό μας χώρο, το χωρίς άδεια άγγιγμα, το υπερβολικά εξοικειωμένο ή το ακατάλληλο, ιδιαίτερα σεξουαλικά, το άγγιγμα δικών μας αντικειμένων, την παραβίαση του απορρήτου μας, την καταστροφή της προσωπικής μας περιουσίας, ή τις απειλές για καταστροφή προσωπικής μας περιουσίας, απειλές για σωματική βλάβη κα.
Ενδεχομένως να συναντήσουμε στην ζωή μας ανθρώπους που δεν σέβονται τα όριά μας, όμως στο τέλος μπορούμε να ξεχωρίσουμε τους τοξικούς ανθρώπους, και να δουμε ποιος πραγματικά σέβεται εμάς, τις αναγκες και τα όρια μας.
Πώς θέτουμε υγιή όρια;
- Γνώρισε καλύτερα τον εαυτό σου. Η αυτογνωσία είναι η πιο σημαντική πτυχή και από αυτήν ξεκινούν όλα τα υπόλοιπα. Μαθαίνω τον εαυτό μου, σημαίνει τον γνωρίζω όσο πιο καλα μπορώ. Τι είναι πραγματικά σημαντικό για μένα; τί πραγματικά εκτιμώ, όσο πιο συνδεδεμένος είμαι με την εσωτερικό μου κόσμο, τόσο πιο ξεκάθαρες θα είναι και οι ιδέες, οι απόψεις και τα συναισθήματά μου. Συνεπώς όσο καλύτερα γνωρίζω την δική μου ψυχή, τόσο πιο σωστή θα είναι η επιλογή μου, με τους ανθρώπους που θα σχετίζομαι/συνδέομαι.
- Ανάλαβε την ευθύνη που σου αναλογεί. Δηλαδή αναλαμβάνω την ευθύνη του εαυτού μου, αποκτώ επίγνωση και παίρνω την ζωή στα δικά μου μέτρα, διότι εγώ είμαι υπευθυνος για ότι με αφορά. Βάζω όρια σχετικά με το ποιός μπορεί να έρθει στον χώρο μου, και τί ακριβώς περιμένω από τους άλλους μόλις βρεθούν εκεί- διευκρινίζω πώς επιθυμώ να μου μιλούν, να με αγγίζουν, να μου συμπεριφέρονται, συναισθηματικά και σωματικά. Δεν είμαι υπεύθυνη για τις πράξεις και τις σκέψεις των άλλων, ούτε για τον τρόπο που αντιδρούν στα όριά μου.
- Βεβαιώσου ότι έχεις έναν υγιή σεβασμό για τον εαυτό σου. Το ποιός είμαι πραγματικά, είναι όλα όσα έχω κάνει, σωστά ή και λάθος, όλων ανεξαιρέτως των βιωμάτων μου. Μόνο εγώ μπορώ να ελέγξω ποιός είμαι, και κανένας άλλος. Όταν σέβομαι τον εαυτό μου, αναμένω και οι άλλοι να πράξουν το ίδιο. Ειδάλλως δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην ζωή μου.
- Έχε το νού σου στις κοκκινες σημάνσεις! Απομακρύνομαι από αυτούς που δεν αλλάζουν θεση και δεν σέβονται.
Μην προσπαθείς να διορθώσεις τους άλλους. Ίσως αυτός να είναι ένας τρόπος για να αποκτήσεις αγάπη, προσοχή, επιβεβαίωση. Όταν ο άλλος δεν δείχνει έτοιμος να αλλάξει, τότε είναι χάσιμο χρόνου να πιστεύουμε ότι θα το κάνουμε εμείς για λογαριασμό τους. Είσαι υπεύθυνος για τις επιλογές σου. Μπορείς να αλλάξεις γνώμη όποτε θέλεις. Δεν χρειάζεται να νιώθω ότι χρωστάω σε κανέναν. Δεν αξίζει να είναι στην ζωή μου όποιος με κακομεταχειρίζεται και δεν σέβεται τις ανάγκες και τις επιθυμίες μου. Προσπάθησε να διαχωρίσεις εσένα από τους άλλους. Είμαι σε θέση να διαχωρίσω τους συλλογισμούς, τις απόψεις, τα συναισθήματα μου από τους άλλους. Τα όριά μου είναι διαφορετικά από των άλλων. Αυτός ο διαχωρισμός, μου επιτρέπει την προσωπική εκφραση, ελαχιστοποιώντας την συναισθηματική εμπλοκή. Στόχος είναι να αποκτήσω μια υγιή οπτική των άλλων, χωρίς να δημιουργείται εσωτερική σύγκρουση.
Συμπέρασμα:
Το να θέτεις όρια δεν σημαίνει ότι είσαι ψυχρός ή αποστασιοποιημένος· σημαίνει ότι έχεις αυτοσεβασμό. Τα όρια είναι ο τρόπος να προστατεύεις τον εαυτό σου, να συνυπάρχεις με υγεία και να διατηρείς σχέσεις που βασίζονται στην αμοιβαιότητα, την ειλικρίνεια και την αγάπη.
